Aralarko San Migel santutegiak, bai plano historiko edo artistikoan, bai espiritualean duen garrantzia, diziplina ezberdinetako egileengan, mendeetan zehar, piztu duen erakarpenean islatzen da. Historialariek, etnografoek, arte-espezialistek, apaizek, mendizaleek, eleberrigileek edo saiakera-egileek beren idazkietan enklabe horren berezitasuna transmititu dute, bai eta haien bisitak eta azterketak sortu dien emozioa ere, eta gure herriaren fedeak eta suhartasunak irauten duen paradisu natural batean eta espiritualtasun-gune batean kokatutako monumentu gisa dituzten ezaugarriak zabaldu dituzte. Hemen, garai eta espezialitate ezberdinetako 40 egileren aukeraketa txiki bat dago, Excelsiseko San Migel santutegiari buruz idatzi eta zabaldu denaren berri eman dezakeena.